ทุกวันนี้สุนัขจรจัดยังคงเห็นอยู่ทั่วไปบนท้องถนน เดินหาอาหารตามทางบ้าง นอนริมถนนบ้าง หรือแม้แต่ไปนอนหน้าร้านสะดวกซื้อบ้าง ทำให้บรรดาคนที่รักสัตว์เกิดความสงสารและอยากนำไปเลี้ยงเพื่อสุนัขเหล่านั้นมีชีวิตที่ดีขึ้น
แต่ก่อนที่เราจะนำพวกเขามาเลี้ยงไว้เป็นสมาชิกใหม่ของบ้าน อย่าใจร้อนเห็นแล้ว รับมาเลี้ยงเลย คุณต้องเข้าใจพฤติกรรมของสุนัขจรจัดให้ดีเสียก่อน สำรวจความพร้อมของตัวคุณเองและศึกษาวิธีการเลี้ยงดู
ซึ่งบทความนี้ผมมีข้อมูลในการนำสุนัขจรจัดมาเลี้ยง ต้องทำอย่างไรกันบ้าง ที่เราจะสามารถเลี้ยงดูเขาได้เป็นอย่างดี และปรับเปลี่ยนพฤติกรรมให้เป็นสุนัขที่เชื่อฟัง ว่านอนสอนง่าย
สำรวจความพร้อมก่อนรับสุนัขจรจัดมาเลี้ยง
ก่อนที่จะรับสุนัขจรจัดมาเลี้ยง ต้องถามตัวเองว่ามีความพร้อมว่าในชีวิตประจำวันของเรามีเวลาให้เขาได้มากน้อยแค่ไหน และมีค่าใช้จ่ายพอสำหรับการเลี้ยงดูสุนัขหรือไม่ โดยที่ตัวเราเองไม่เดือดร้อนไปด้วย
สถานที่ที่จะเลี้ยงเหมาะกับการนำสัตว์มาเลี้ยงหรือไม่ เอื้ออำนวยให้เลี้ยงหรือเปล่า ใครที่อยู่หอพัก อพาร์ตเมนท์ หรือคอนโด ตรวจดูกฎระเบียบของที่พักให้ดีเสียก่อนนำมาเลี้ยงด้วย จะได้ไม่เกิดปัญหาในภายหลัง หรือ หากเป็นบ้านก็ควรมีบริเวณ หรือมีสถานที่ให้สุนัข วิ่งเล่นหรือออกกำลังกายได้
เตรียมอุปกรณ์ของใช้ที่จำเป็น เช่น อาหารสุนัข ชามข้าว และน้ำ ถาดรองสำหรับขับถ่ายของสุนัข ปลอกคอ แชมพูอาบน้ำ ที่นอน เป็นต้น ส่วนอุปกรณ์เสริม อย่างเช่น ของเล่น ลูกบอล หรือเสื้อผ้าสำหรับสุนัข แล้วแต่ความเหมาะสม
หากที่บ้านมีสุนัขที่เลี้ยงอยู่แล้ว ควรแบ่งโซนและแยกสิ่งของของแต่ละตัว และต้องให้ความรักเท่าๆกัน เพราะสุนัขเก่าอาจจะมีอาการน้อยใจได้ ค่อยๆปรับให้เข้ากัน
เข้าใจนิสัยสุนัขจรจัดก่อนเลี้ยง
สุนัขจรจัดแต่ละตัวมีพฤติกรรมและนิสัยไม่เหมือนกัน อาจเป็นเพราะพวกเขามีประสบการณ์ในชีวิตที่ไม่ค่อยดีตั้งแต่เกิด บางตัวอาจโดนตีหรือโดนกักขังในกรงมาก่อน ทำให้มีนิสัยก้าวร้าวหรือหวาดกลัวเวลาคนเข้ามาใกล้
ส่วนตัวแล้ว ผมแนะนำให้เลือกสุนัขจรที่ชอบคน ไม่ได้เป็นจ่าฝูงที่ไหน บางตัวก็จะยอมเดินเข้าบ้านเราดีๆ นอนเป็นที่เลย แต่บางตัวก็ต้องปรับตัวกันนานหน่อยครับ
ผมขอพูดตรงๆนะครับ สุนัขจรจัดบางตัวก็ชอบมีอิสระ เมื่อสมัยผมเด็กๆ ที่บ้านผมเคยพยายามรับสุนัขจรมาเลี้ยง (กลัวเค้าโดนรถชน) สุดท้ายสุนัขตัวนั้นก็ไม่ชอบอยู่บ้านครับ เห่าเสียงดังแถมกัดสุนัขตัวอื่นในบ้านผมอีก และในตอนจบเราก็ต้องปล่อยเค้าเดินไปเดินมาบนถนนเหมือนเดิม ซึ่งเค้าก็อยู่เป็นสุนัขจรจนหมดอายุขัยของตัวเองเลย คิดว่าคงมีความสุขในแบบของตัวเอง
เพราะฉะนั้น ในส่วนนี้ หากคุณอยากจะรับสุนัขจรจัดใกล้ตัวมาเลี้ยงให้ดูนิสัยเค้าดีๆ
เลือกสุนัขจรจัดก่อนนำไปเลี้ยง
ผมเข้าใจว่าคนส่วนมากอาจจะไปเจอน้องหมาจรจัดใกล้บ้านแล้วถูกชะตา ให้อาหารแล้วเค้าเดินตามหรือกระดิกหางให้จนใจเราละลาย แต่จริงๆตัวเลือกเราก็มีมากกว่านั้นนะครับ
เราสามารถไปดูศูนย์ที่ช่วยเหลือสุนัขจรจัด ซึ่งเดี๋ยวนี้มีอยู่หลายที่ และแต่ละศูนย์นั้นก็มีสุนัขอยู่ในการดูแลอยู่มากมาย เราควรเลือกสุนัขที่ต้องการมากที่สุดหรือถูกชะตา เพราะเราต้องเลี้ยงเขาไปตลอดชีวิต และเป็นการป้องกันการทิ้งซ้ำซ้อน หากในวันหน้า เราไม่สามารถเลี้ยงเขาได้ ไม่ว่าจะเหตุผลใดก็ตาม
ควรเลือกสุนัขที่ดูเป็นมิตร โดยอาจดูปฏิกิริยา การแสดงออกว่าเขายอมให้จับหรือลูบหัวไหม เวลาเราเรียกมีกระดิกหางตอบรับหรือเปล่า และอาจศึกษาข้อมูลถามจากศูนย์ที่เลี้ยงว่าสุนัขตัวนี้ก่อนที่รับมาเลี้ยง มาจากไหนจะได้รู้ประวัติความเป็นมาคร่าวๆ
หลังรับสุนัขจรจัดมาเลี้ยง ต้องทำอย่างไร
ควรนำไปสุนัขไปตรวจสุขภาพที่คลินิกรักษาสัตว์ ว่ามีโรคอะไรหรือเปล่าจะได้ทำการรักษาต่อไป หรือ หากรับมาจากศูนย์พักพิงควรตรวจสอบก่อนนำกลับมาเลี้ยงว่า ควรเช็กประวัติการฉีดวัคซีน การทำหมัน การถ่ายพยาธิ
ในช่วงแรกที่นำมาเลี้ยงควรเฝ้าระวังโรคก่อน ประมาณ 7 – 14 วัน ว่ามีอาการผิดปกติหรือไม่ เพราะโรคที่แฝงมากับสุนัขบางทีไม่แสดงอาการ แต่หากมีการเปลี่ยนสิ่งแวดล้อมใหม่ หรือสุนัขเกิดอาการเครียด จะทำให้กระตุ้นให้เชื้อแสดงอาการออกมาได้ และถ้าที่บ้านมีสัตว์เลี้ยงอยู่ ควรแยกกันก่อนสักพัก เพื่อป้องกันการติดต่อของโรค
นอกจากนั้น ในช่วงแรกๆที่เริ่มสร้างความไว้ใจให้กับสุนัขจรจัด เราควรแสดงความรักอย่างเป็นมิตร โดยการใช้น้ำเสียงเรียกชื่อเขาอย่างอ่อนโยน อย่าส่งเสียงดังหรือตะคอก และควรเข้าหาสุนัขในที่พื้นเปิดก่อน เพื่อเขาจะได้รู้สึกว่าสามารถหาที่หนีได้ หากเกิดอาการตื่นตระหนก และป้องกันการจู่โจมมาหาเราด้วย
ให้เขาได้เดินสำรวจบริเวณที่อยู่อาศัยให้รอบเสียก่อน เพื่อจะได้ปรับตัว หากในบ้านมีสัตว์เลี้ยงหรือเด็กเล็ก ไม่ควรให้เผชิญหน้าเจอกันในครั้งแรก เพราะเขาอาจจะเครียดและแสดงอาการต่อต้านหรือก้าวร้าวได้ ควรค่อยๆทำความรู้จักจนเริ่มรู้สึกคุ้นเคยต่อกัน
การเรียกชื่อสุนัข เป็นสิ่งสำคัญ เขาจะรู้สึกถึงความรักที่เรามีให้เขา หากมีชื่อเดิมอยู่แล้ว ควรใช้ชื่อเดิมจะดีกว่า และควรใช้น้ำเสียงที่อ่อนโยน ลูบหัว หรือหลัง เพื่อให้เขารู้สึกปลอดภัยและไว้ใจเรา
การปรับพฤติกรรมและฝึกสุนัขจรจัดให้เชื่อง
หากสุนัขมีนิสัยขี้กลัว หวาดระแรงตลอดเวลา สาเหตุส่วนใหญ่มาจาก เคยโดนทำร้าย ทุบตี วิธีแก้ให้เขาหายกลัวควรฝึกให้ออกไปพบผู้คนบ่อยๆ อาจจะพาไปเดินเล่นสวนสาธารณะ โดยให้เจอคนน้อยๆก่อน แล้วค่อยๆพาไปเจอคนเยอะขึ้นตามลำดับ เพื่อให้เขาเริ่มรู้สึกชินและคลายความกลัวให้น้อยที่สุด
สุนัขที่กลัวเสียงดัง เช่น กลัวพลุ กลัวฟ้าร้อง ซึ่งส่วนใหญ่สุนัขจะเป็นแทบทุกตัว เพราะเขามีประสาทหูที่ดีจึงทำให้การรับรู้เรื่องเสียงดังจะชัดมาก วิธีฝึกคือ พยายามให้เขาอยู่ตัวเดียวให้ได้ และหันเหความสนใจไปอย่างอื่น เช่น หากมีเสียงพลุ ลองหาสิ่งของเล่นที่เขาชอบ มาเล่นกับเขา จะพอช่วยให้คลายความกลัวจากพลุได้
กลัวพื้นที่จำกัด สุนัขจรจัดส่วนใหญ่จะชินกับพื้นที่อิสระไม่เคยใช้ชีวิตอยู่ในที่มีรั้วหรืออยู่แต่ในบ้าน จะทำให้เขารู้สึกอึดอัด ส่งผลให้เกิดความเครียดตามมา สำหรับวิธีแก้คือ ให้เขาอยู่แต่ในบริเวณบ้าน กิน ขับถ่าย และนอนในบริเวณนั้น จนเขารู้สึกว่าที่นี่ปลอดภัย และหายกลัวในที่สุด
สุนัขที่ยังติดนิสัยชอบขุดคุ้ยขยะ เพื่อหาสิ่งของ ส่วนหนึ่งมาจากสัญชาตญาณเดิมของเขาเอง แต่เราสามารถที่จะปรับเปลี่ยนพฤติกรรมได้ ด้วยการใช้เสียงดังๆ ห้ามคุ้ยขยะเพื่อดึงดูดความสนใจและหากิจกรรมอื่นให้เขาหันเหมาทำสิ่งนั้นกับเจ้าของ และต้องให้รางวัลด้วย ที่สำคัญ เจ้าของควรวางขยะให้เป็นที่ ปิดฝาให้มิดชิด และวางไว้ในที่ที่สุนัขไม่มาคุ้ยได้
การฝึกสุนัขจรจัดเบื้องต้น
ฝึกสุนัขให้ขับถ่ายเป็นที่เป็นทาง ไม่ปล่อยให้เลอะเทอะ จะช่วยให้คุณไม่เหนื่อยกับการทำความสะอาดและบ้านก็ไม่เหม็น ด้วยการสังเกตพฤติกรรมจะมีการเดินวนๆ ดมกลิ่น นั่งยองๆเหมือนกำลังจะถ่าย เราต้องรีบทำเสียงดุดัง พูดว่า “ ห้าม ” “อย่า” หรือ “หยุด” แล้วรีบพาไปที่ที่จัดให้ขับถ่าย ทำแบบนี้บ่อยๆ เขาจะเรียนรู้เอง อาจให้รางวัลชมเชย เขาจะจำว่าที่ตรงนี้ไว้สำหรับขับถ่าย และหมั่นทำความสะอาดเป็นประจำเพื่อสุขอนามัยที่ดี
ฝึกขับถ่ายให้เป็นเวลา ด้วยการสังเกตว่าสุนัขที่เราเลี้ยงนำมักจะถ่ายตอนไหน หลังจากนั้นค่อยกำหนดตารางเวลาและตั้งเตือน เพื่อพาเจ้าสุนัขไปขับถ่ายในที่ที่เราจัดไว้ ฝึกบ่อยๆ เขาก็จะขับถ่ายเป็นที่เป็นเวลาได้เอง
หากสุนัขเห่าหรือหอน มากเกินไปจนทำให้เราหงุดหงิดเกิดความรำคาญและยังไปรบกวนเพื่อนบ้านด้วย เพราะฉะนั้นควรฝึกให้เขาอย่าเห่าพร่ำเพรื่อ ด้วยการดูว่าเขาเห่าเพราะเจอสิ่งเร้าบางอย่าง หรือ เห่าเพราะเรียกร้องความสนใจ หากรู้แล้ว ปล่อยให้เขาเห่าจนพอใจแต่วิธีนี้อาจต้องใช้ความอดทนหน่อย หรืออาจเบี่ยงเบนพฤติกรรมด้วยการออกคำสั่งว่า หยุด ทุกครั้งที่เจ้าของพูดจะต้องใช้น้ำเสียงที่ดูเกรงขามเพื่อให้เขารู้สึกกลัว พร้อมกับให้รางวัลเมื่อเขาทำตามคำสั่งของคุณ
ข้อควรรู้เกี่ยวกับการฉีดวัคซีนและการทำหมันสุนัข
ก่อนที่เราจะนำสุนัขมาเลี้ยงจำเป็นต้องศึกษาก่อนว่า สุนัขควรฉีดวัคซีนอะไรบ้าง เพื่อป้องกันโรคต่างๆที่อาจจะเกิดขึ้นในอนาคตทั้งสุขภาพของสุนัขรวมไปถึงเจ้าของด้วย สำหรับวัคซีนที่จำเป็นต้องฉีด มี 2 ประเภทด้วยกัน
- วัคซีนที่จำเป็น ต้องฉีดปีละครั้ง ได้แก่ โรคพิษสุนัขบ้า โรคหัด โรคลำไส้อักเสบ โรคไข้ฉี่หนู โรคหลอดลมอักเสบ โรคลำไส้อักเสบ
- วัคซีนที่แนะนำฉีดเพิ่ม ซึ่งอาจจะฉีดเป็นครั้งคราว ได้แก่ โรคไข้หวัด
การทำหมัน จะช่วยลดประชากรของสุนัขได้ และข้อดีอีกอย่างคือ สุนัขจะมีสุขภาพที่ดีขึ้น อายุยืน และสามารถลดพฤติกรรมก้าวร้าวบางอย่างลงได้ แต่ก่อนที่เราจะพาสุนัขจรจัดไปเลี้ยง หากนำมาจากศูนย์พักพิงครสอบถามประวัติก่อนว่าทำหมันหรือยัง เพราะจะได้ไม่โดนผ่าตัดซ้ำซ้อน แต่หากไม่ทราบแหล่งที่มาได้ ควรให้ทางคลีนิคเช็กให้ดีเสียก่อน
- ทำหมันตัวผู้ จะทำการตัดลูกอัณฑะทั้งสองออกข้างออกไป ซึ่งอาจทำให้พฤติกรรมการขึ้นฉี่หายไปด้วย
- ทำหมันตัวเมีย จะตัดรังไข่ ท่อรังไข่ และมดลูกออกไป หลังจากนั้น ตัวเมียจะไม่มีอาการติดสัตว์อีกต่อไป
เมื่อคุณได้ศึกษาการนำสุนัขจรจัดมาเลี้ยงอย่างเข้าใจแล้ว และพร้อมที่จะดูแลเขาไปตลอดอายุขัยได้อย่างเต็มที่ เป็นเรื่องน่ายินดีมากเพราะสามารถช่วยลดประชากรสุนัขจรจัดได้และถือได้ว่าเป็นการทำบุญให้ชีวิตใหม่กับสัตว์ด้วย หากเลี้ยงดูดีๆ ให้ความรัก ความอบอุ่นเหมือนเป็นสมาชิกในครอบครัว คุณจะรู้ว่า สุนัขจรจัดก็เป็นสุนัขที่แสนรู้ ฉลาด น่ารัก ไม่แพ้สุนัขสายพันธ์แพงๆเลยครับ
