คุณเคยสงสัยไหมครับว่าทำไมเจ้าของน้องหมาส่วนใหญ่ จึงนิยมพาน้องหมาไปทำหมัน ขณะที่เจ้าของบางคนก็ไม่คิดเรื่องการทำหมันให้น้องหมา และน้องหมาของเขาก็ยังดูสบายดี จึงทำให้คุณรู้สึกลังเลว่าควรพาเขาไปทำหมันดี หรือจะปล่อยไปตามธรรมชาติ
ถ้าอย่างนั้นมาดูกันดีกว่าครับว่า การทำหมันมีข้อดี-ข้อเสีย และมีเรื่องที่ควรรู้อย่างไรบ้าง เพื่อให้คุณได้ใช้ในการตัดสินใจ และมอบสิ่งที่ดีที่สุดให้น้องหมาของคุณ
ทำหมันคือการทารุณสัตว์ และถือวิสาสะตัดสินชีวิตจริงหรือ
ประเด็นที่เจ้าของหมาหลายคนถกเถียงกันก็คือ ควรให้น้องหมาทำหมันดีไหม เนื่องจากฝ่ายที่เห็นว่าน้องหมาควรทำหมัน เพราะคิดว่าช่วยให้น้องหมามีสุขภาพที่ดี และยังช่วยปรับพฤติกรรมไม่เหมาะสมขณะที่อีกฝ่ายก็เห็นต่าง เพราะรู้สึกว่าการทำหมันเป็นการละเมิดสิทธิ์ของน้องหมา เพราะเขาไม่สามารถเลือกได้เองว่าควรทำหมันหรือไม่
นอกจากนี้ฝ่ายที่คิดว่าไม่ควรทำหมันให้น้องหมา ก็ยังเห็นว่าการทำหมันคือการทารุณสัตว์ เพราะน้องหมาต้องเข้ารับการผ่าตัด ซึ่งมีความเสี่ยง และยังต้องเจ็บตัว
ซึ่งถ้าตอนนี้คุณยังรู้สึกก้ำกึ่ง ไม่แน่ใจว่าควรเทใจไปข้างไหนดี จะทำหมันให้น้องหมาหรือไม่ทำหมันดี ก็ลองค่อย ๆ หาความรู้ที่เกี่ยวกับการทำหมันในบทความนี้ดูครับ
การทำหมันสุนัขคืออะไร
การทำหมันสุนัขก็คือการผ่าตัดเอารังไข่และมดลูกของน้องหมาตัวเมียออกไป ส่วนตัวผู้ก็จะมีการนำอัณฑะออก และพอตัดอวัยวะที่เกี่ยวกับระบบสืบพันธุ์นี้แล้ว ก็จะทำให้น้องหมาตัวผู้ไม่สามารถทำให้สาว ๆ ท้องได้อีก ส่วนน้องหมาตัวเมียก็จะไม่ตั้งท้องแบบถาวร นอกจากนี้การทำหมันยังส่งผลในเรื่องการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมไปในทางที่ดีขึ้นด้วยครับ
ข้อดีของการทำหมันให้น้องหมา
สาเหตุที่ควรทำหมันน้องหมา เรียกได้ว่าดีทั้งต่อน้องหมาตัวเมีย และน้องหมาตัวผู้ ซึ่งก็จะแตกต่างกันไป ดังนี้ครับ
ประโยชน์ของการทำหมันสำหรับน้องหมาตัวเมีย
-แน่นอนว่าการทำหมันน้องหมาตัวเมียจะช่วยลดจำนวนประชากรน้องหมาได้ ดังนั้นถ้าคุณไม่ต้องการลูกหมาจอมซนเพิ่มแล้ว ก็ควรรีบพาเขาไปทำหมันได้เลยครับ
-การทำหมันน้องหมาตัวเมียยังเป็นการป้องกันการ “ตั้งท้อง” โดยไม่ “ตั้งใจ” ซึ่งทุกครั้งที่น้องหมามีลูกก็จะทำให้ร่างกายโทรมและเสียพลังมาก รวมทั้งยังช่วยลดความเสี่ยงในการเป็นโรคที่ติดต่อกันเมื่อผสมพันธุ์ด้วย ซึ่งตรงนี้น้องหมาตัวผู้ที่ทำหมันแล้ว ก็จะได้รับประโยชน์ข้อนี้เช่นกัน
-น้องหมาจะไม่เป็นสัดหรือมีเลือดออกจากช่องคลอด ซึ่งจะทำให้น้องหมาไม่หงุดหงิด และไม่ทำให้เกิดความสกปรก
-หากคุณพาน้องหมาตัวเมียไปทำหมันก่อนการติดสัดครั้งแรก ก็จะช่วยลดโอกาสในการเป็นโรคมะเร็งเต้านมได้สูงถึง 95%
-การทำหมันน้องหมาตัวเมียจะช่วยลดความเสี่ยงในการเป็นโรคมดลูกอักเสบได้
ประโยชน์ของการทำหมันสำหรับน้องหมาตัวผู้
-การทำหมันสุนัขตัวผู้จะช่วยป้องกันการเกิดโรคมะเร็งต่อมลูกหมากโตได้
-ช่วยลดความเสี่ยงในการเป็นโรคมะเร็งที่อัณฑะ
-ลดโอกาสการเป็นโรคไส้เลื่อน และเนื้องอกข้างก้นได้
-ช่วยลดความก้าวร้าวได้มากถึง 60% จึงทำให้ไม่เป็นอันตรายกับตัวน้องหมาเอง
-ทำให้น้องหมาตัวผู้อยู่กับเหย้าเฝ้ากับเรือน ไม่แอบหนีเที่ยวได้ถึง 90%
-ลดพฤติกรรมยกขาฉี่ตามที่ต่าง ๆ หรือการฉี่เรี่ยราดเพื่อกลบกลิ่นสุนัขอื่นได้ถึง 50%
-น้องหมาตัวผู้จะลดการขึ้นคร่อมถึง 66% ซึ่งพฤติกรรมนี้ไม่หมายถึงการที่น้องหมามีอารมณ์ทางเพศเท่านั้น แต่ยังหมายถึงการพยายามข่มอีกฝ่ายที่ตนขึ้นคร่อมครับ
ถ้าไม่ทำหมันให้น้องหมา จะเป็นอย่างไร
ผลดีของการทำหมันมีมากมายครับ แต่ก็ใช่ว่าถ้าคุณไม่พาน้องหมาไปทำหมันแล้ว สิ่งร้าย ๆ ที่กล่าวมาข้างต้นจะเกิดกับน้องหมาของคุณ แต่รู้ไหมครับว่าน้องหมาจรส่วนใหญ่ที่มีอายุขัยเฉลี่ยเพียง 3-5 ปีเท่านั้น ปัจจัยหนึ่งที่ทำให้เขาอายุไม่ยืนเหมือนน้องหมาที่มีเจ้าของก็คือ การที่น้องหมาจรไม่ได้รับการทำหมันนั่นเอง
ดังนั้นถ้าคุณอยากให้น้องหมาอยู่กับคุณไปนาน ๆ การพิจารณาทางเลือกเรื่องการทำหมัน ก็อาจจะทำให้น้องหมาของคุณมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น
ทำหมันสุนัขอันตรายไหม มีความเสี่ยงมากน้อยอย่างไร
หากคุณสงสัยว่า การทำหมันสุนัขอันตรายไหม การทำหมันสุนัขก็เหมือนกับการผ่าตัดทั่วไป ซึ่งย่อมต้องมีความเสี่ยงแน่นอนครับ และส่วนใหญ่ความเสี่ยงจากการทำหมันน้องหมาก็มักจะมาจากสาเหตุใหญ่ ๆ ดังนี้ครับ
-ความเสี่ยงในการวางยาสลบ ซึ่งเป็นไปได้ว่าน้องหมาบางตัวอาจแพ้ยาสลบ หรือไม่ฟื้นขึ้นมาอีกเลย
-เกิดภาวะแทรกซ้อน ซึ่งจะพบในตัวเมียได้บ่อยกว่าในตัวผู้ เช่น เกิดรอยช้ำรอบแผล มีเลือดซึมจากแผลหลังการผ่าตัด แผลบวม แผลติดเชื้อ หรือเมื่อฉี่จะกะปริดกะปรอย
-น้องหมาตัวเมียบางตัวที่ทำหมันแล้วพบว่ามีอาการปัสสาวะเล็ดหรือกะปริดกะปรอย (Urinary Incontinence) ก็มีให้เห็นอยู่ครับ เนื่องจากการทำหมันตัวเมียจะมีการตัดมดลูกและรังไข่ออกไป จึงทำให้ระดับฮอร์โมนเอสโตรเจนลดลง ส่งผลให้การหดตัวของกล้ามเนื้อหูรูดกระเพาะปัสสาวะทำงานได้ไม่ดี จึงทำให้การควบคุมปัสสาวะด้อยลง
-น้องหมาตัวเมียที่ทำหมันแล้ว ระดับฮอร์โมนเอสโตรเจนจะลดลงดังที่กล่าวมา จึงทำให้ผิวหนังของเขาแห้งอักเสบ หรือแพ้ง่าย คล้ายกับสาววัยทองนั่นเอง ดังนั้นจึงต้องระวังเรื่องโรคติดเชื้อที่เกี่ยวกับผิวหนังเป็นพิเศษ
-บางเรื่องก็ไม่ได้ถือว่าเป็นความเสี่ยงจากการทำหมัน แต่อาจจัดว่าเป็นการทำหมันแล้วไม่ได้ผลอย่างที่คิดไว้ โดยเฉพาะการทำหมันน้องหมาตัวเมีย เพื่อมุ่งหวังให้น้องไม่ติดสัด หรือไม่มีเลือดออกจากช่องคลอดจนทำให้บ้านเลอะเทอะ ซึ่งพบว่าน้องหมาตัวเมียบางตัวที่ทำหมันแล้วก็ยังมีเลือดออกมา เนื่องจากตอนทำหมันอาจนำส่วนรังไข่ออกมาไม่หมด และหากคุณซีเรียสเรื่องนี้จริง ๆ ก็สามารถผ่าตัดแก้ไขเพื่อนำรังไข่ออกจนหมดได้ แต่นั่นก็จะหมายถึงค่าใช้จ่าย และน้องหมาก็จะต้องเจ็บแผลอีกครั้ง
ควรทำหมันน้องหมาช่วงวัยใด
สิ่งที่คุณควรรู้เกี่ยวกับการทำหมันสุนัขก็คือ ช่วงเวลาที่ควรพาน้องหมาไปทำหมัน เพราะหากเลยเวลาไปหลายปี น้องหมาก็จะได้รับประโยชน์จากการทำหมันน้อยลง และโดยมากแล้วช่วงวัยที่นิยมทำหมันให้น้องหมาก็คือ 6-9 เดือนครับ
โดยน้องหมาตัวเมียควรเริ่มทำหมันก่อนมีเลือดออกจากช่องคลอดครั้งแรก หรือ “เป็นสัด” ซึ่งจะเป็นช่วงที่น้องหมามักมีอายุประมาณ 6 เดือน
แต่หากพาน้องหมาไปตรวจแล้วคุณหมอพบว่าอวัยวะเพศของน้องหมาตัวเมียบวมขึ้น ซึ่งเป็นสัญญาณว่าใกล้เป็นสัดแล้ว คุณหมอก็อาจจะคำนวณช่วงเวลาที่เหมาะสม ว่าควรให้น้องหมาทำหมันในเร็ววัน หรือรอให้เลยช่วงเป็นสัดไปก่อนแล้วจึงค่อยมาทำหมัน
นอกจากนี้คุณหมอจะเป็นผู้แนะนำว่าน้องหมาของคุณควรทำหมันในช่วงวัยใด เพราะน้องหมาพันธุ์ใหญ่มักจะโตเต็มวัยค่อนข้างช้ากว่าน้องหมาพันธุ์เล็ก ดังนั้นน้องหมาพันธุ์ใหญ่บางตัวจึงต้องรอเวลาในการทำหมันนานขึ้น
ค่าใช้จ่ายทำหมันน้องหมา
โดยทั่วไปค่าใช้จ่ายในการทำหมันน้องหมามี 4 ส่วนครับ คือ
1. ค่าผ่าตัดทำหมันน้องหมาตัวผู้ เริ่มต้นประมาณ 2,000 บาท ส่วนค่าทำหมันน้องหมาตัวเมียจะแพงกว่าคือ ประมาณ 5,000 บาท และยิ่งถ้าน้องหมามีน้ำหนักตัวมากก็จะมีค่าใช้จ่ายในส่วนของยาสลบที่เพิ่มขึ้นด้วย
2. ค่ายา อาจเป็นยาแก้ปวดหรือยาแก้อักเสบ ซึ่งส่วนใหญ่มีค่าใช้จ่ายหลักร้อย
3. ค่าฝากเลี้ยงหรือค่าพักฟื้น ประมาณ 2-3 วัน อย่างน้อยคืนละ 350 บาท แต่หากเจ้าของจะให้น้องหมาพักฟื้นที่บ้านก็จะประหยัดค่าใช้จ่ายส่วนนี้ได้
4. ค่าล้างแผลทุกวันประมาณ 1 สัปดาห์ ซึ่งตามคลินิกส่วนใหญ่จะมีค่าล้างแผลประมาณ 200-300 บาท
แต่หากเจ้าของล้างให้น้องเองได้ก็จะไม่มีค่าใช้จ่ายตรงนี้
ค่าใช้จ่ายในการทำหมันน้องหมา โรงพยาบาลรัฐหรือคลินิกเอกชนดี
อันที่จริงแล้วค่าใช้จ่ายในการทำหมันสุนัขของโรงพยาบาลรัฐ และคลินิกเอกชนปกติที่ไม่ได้หรูหรามาก แทบไม่ต่างกันครับ
ดังนั้นจึงอยากแนะนำว่าให้คุณพาน้องหมาไปทำหมันใกล้ ๆ บ้าน เพราะเดินทางสะดวก ยิ่งถ้าไม่ได้ฝากเลี้ยงหลังจากทำหมัน การกระเตงน้องหมาไปล้างแผลทุกวันในที่ไกล ๆ คงไม่สนุกแน่
ทำหมันสุนัขฟรีได้ที่ไหนบ้าง
คุณสามารถพาน้องหมาไปทำหมันฟรีแบบไม่เสียค่าบริการสักบาท ได้ที่หน่วยงานต่าง ๆ ของรัฐ ซึ่งคุณอาจจะต้องติดตามข่าวสารทางออนไลน์อยู่เสมอ และส่วนใหญ่เจ้าของจำเป็นจะต้องไปติดต่อด้วยตนเอง เพราะไม่รับนัดทางโทรศัพท์ แต่คุณสามารถโทรไปสอบถามเพิ่มเติมก่อนได้ เช่น
-ฝ่ายควบคุมโรคพิษสุนัขบ้า เขตดินแดง กรุงเทพฯ โทร.02-245-3311
-สัตวแพทย์เกษตรอาสาทำหมันน้องหมาน้องแมวฟรี มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ บางเขน โทร.02-797-1900 ต่อ 3216
-กองระบาดวิทยา เขตบางกอกน้อย โทร.02-411-2432
-ศูนย์บริการสาธารณสุข จะมีคลินิกสัตวแพทย์ซึ่งเป็นหน่วยงานที่ดูแลทำหมันสัตว์ฟรี โดยจะทำให้ทั้งน้องหมาและน้องแมว
-ต่างจังหวัดสามารถติดต่อปศุสัตว์จังหวัดของคุณได้ ซึ่งส่วนใหญ่จะมีหน่วยบริการออกพื้นที่ทำหมันน้องหมาน้องแมวฟรีทุกเดือนครับ
ข้อควรรู้ก่อนพาน้องหมาไปทำหมัน
ก่อนการทำหมันน้องหมา คุณหมอก็จะมักจะให้คำแนะนำเหล่านี้ ซึ่งเจ้าของควรปฏิบัติตามอย่างเคร่งครัดครับ เช่น
-น้องหมาที่กำลังตั้งท้องไม่ควรพามาทำหมันเด็ดขาด ดังนั้นหากสงสัยว่าน้องตั้งท้องให้แจ้งคุณหมอทันที
-น้องหมาต้องมีสุขภาพดีจึงจะรับการผ่าตัดทำหมันได้ หากกำลังป่วยอยู่หรือกำลังรักษาอาการบางอย่าง คุณควรแจ้งคุณหมอให้ทราบด้วย
-น้องหมาที่กำลังเป็นสัดไม่ควรทำหมันเพราะจะยิ่งเสียเลือดมาก
-น้องหมาควรมีอายุไม่ต่ำกว่า 4 เดือน แม้ว่าวัยที่แนะนำให้ทำหมันคือ 6 เดือนขึ้นไป แต่ในน้องหมาบางตัวก็อาจได้รับคำแนะนำจากคุณหมอว่าสามารถทำได้
-แม้น้องหมาจะมีลูกแล้วก็สามารถพามาทำหมันได้ ซึ่งช่วงเวลาที่เหมาะจะทำหมันคือ ช่วงที่ลูกของเขาอายุได้ประมาณ 2 เดือนแล้ว
–ก่อนพามาทำหมัน ต้องงดให้อาหารน้องหมาอย่างน้อย 12 ชั่วโมง
วิธีดูแลน้องหมาหลังทำหมัน
หลังจากน้องหมาทำหมันเสร็จใหม่ ๆ เขาจะดูไม่เป็นทรง คือเดินเซ สะลึมสะลือ แต่เมื่อผ่านไปสักพักเขาจะเริ่มดูดีขึ้น ให้คุณลองเรียกชื่อเขาดู ส่วนใหญ่น้องหมาก็จะหันมา ซึ่งแสดงว่าเขามีปฏิกิริยาตอบสนองดีขึ้นแล้ว
หลังจากนั้นเมื่อเขาฟื้นตัวเต็มที่ ให้คุณนำน้ำให้เขาดื่ม (ห้ามให้ดื่มขณะที่เขายังไม่ฟื้นตัวเด็ดขาดเพราะจะทำให้น้องหมาสำลักได้) โดยให้เขาดื่มทีละน้อยก่อน
นอกจากนี้หลังการผ่าตัดทำหมัน คุณควรดูแลน้องหมาเป็นพิเศษ โดยใส่ใจเรื่องต่าง ๆ เช่น
การพักผ่อน
หลังจากทำหมันเสร็จใหม่ ๆ และคุณไม่ได้ฝากเลี้ยง แต่นำเขากลับมาบ้านเลย น้องหมาอาจจะยังไม่ฟื้นจากยาสลบ คุณจึงควรให้น้องหมานอนตะแคงโดยไม่ให้คอพับ และนำลิ้นของเขาออกมาพาดนอกปากเพื่อให้เขาหายใจได้สะดวก และจากนั้นเขาควรนอนพักฟื้นต่อประมาณ 3 วัน แต่ระหว่างนี้เขาควรลุกขึ้นมาขับถ่ายเองได้ กินเองได้ เพื่อช่วยให้แข็งแรงและฟื้นตัวเร็วขึ้น
การกินยา
การให้เขากินยาตามที่คุณหมอสั่งเป็นประจำจะทำให้เขาหายเร็ว และลดอาการปวดทรมานได้ ซึ่งส่วนใหญ่ก็จะเป็นยาแก้อักเสบที่มักให้กินต่อเนื่อง 2 วัน
การล้างแผล
หากคุณไม่ได้พาน้องหมาไปล้างแผลที่สถานพยาบาลที่ทำหมัน คุณก็สามารถล้างแผลให้เขาเองได้ โดยล้างด้วยน้ำเกลือล้างแผล และเปลี่ยนผ้าปิดแผลทุกวัน นอกจากนี้คุณควรระวังอย่าให้แผลโดนน้ำเด็ดขาดเพราะอาจทำให้แผลฉีกขาดได้ ดังนั้นช่วงนี้ลืมเรื่องอาบน้ำให้น้องหมาไปได้เลยครับ
อาหารบำรุง
อาหารที่เหมาะสำหรับบำรุงน้องหมาหลังทำหมัน คืออาหารที่ให้โปรตีนสูง เพื่อช่วยให้แผลหายไว เช่น ไข่ เนื้อสัตว์ต่าง ๆ โยเกิร์ต นอกจากนี้คุณควรให้อาหารที่ย่อยง่ายกับเขาเพื่อช่วยให้ระบบย่อยอาหารไม่ทำงานหนักจนเกินไป
การพาไปตัดไหม
โดยทั่วไปแล้วแผลทำหมันจะปิดสนิทเมื่อเวลาผ่านไป 1 สัปดาห์ และคุณสามารถพาน้องหมาไปตัดไหมได้เลย แต่ในน้องหมาบางตัวกว่าแผลจะปิดสนิทก็อาจจะใช้เวลาถึง 2 สัปดาห์ ดังนั้นจึงอยู่ที่การวินิจฉัยของคุณหมอเป็นหลัก
หลังทำหมันแล้วทำไมน้องหมาจึงอ้วนขึ้น
เชื่อไหมครับว่านี่คือความเข้าใจผิดมาตลอดของคนรักสุนัข ที่เชื่อว่าหากทำหมันสุนัขแล้ว น้องหมาจะอ้วนขึ้นแน่นอน และส่วนใหญ่ก็จะมีน้ำหนักตัวมากขึ้นเรื่อย ๆ แต่ความจริงก็คือการทำหมันไม่ใช่ “ปัจจัยหลัก” ที่ทำให้น้องหมาอ้วนขึ้น แต่เป็นเพียง “ปัจจัยเสริม” เท่านั้น
เพราะเมื่อทำหมันน้องหมาแล้ว เขาจะมีระบบเผาผลาญอาหารลดลง ขณะที่ความอยากอาหารจะเพิ่มขึ้น และเนื่องจากน้องหมาที่ทำหมันส่วนใหญ่ ซึ่งได้ทำหมันในวัยที่โตแล้ว เขาจึงไม่ค่อยบ้าพลังเหมือนสมัยเด็ก ๆ ส่วนใหญ่ก็จะนอนมากกว่าวิ่งเล่น จึงมีแนวโน้มที่จะใช้พลังงานน้อยลง แต่หากเขาได้รับอาหารค่อนข้างมากก็จะเกิดการสะสมได้ง่าย และนี่เองที่เป็นสาเหตุให้เขาอ้วนขึ้น
ดังนั้นถ้าคุณไม่ต้องการให้น้องหมาอ้วนจนอุ้ยอ้าย และตามมาด้วยโรคต่าง ๆ จากภาวะน้ำหนักเกินเช่น ข้อต่อเสื่อม โรคหัวใจ โรคเบาหวาน การให้เขาได้ใช้พลังงานอย่างเหมาะสม พาไปออกกำลังกายเป็นประจำ และที่สำคัญคือปรับเปลี่ยนการให้อาหารก็จะช่วยได้ครับ เช่น
-ให้ในปริมาณที่แค่ “พออิ่ม” ไม่ใช่ “พออืด”
-เน้นอาหารที่มีไฟเบอร์มากกว่าคาร์โบไฮเดรต
-ให้อาหารเม็ดที่ให้พลังงานน้อย และมีสารเร่งการเผาผลาญไขมัน หรือ Fat Burner อย่างสูตรเพิ่ม L-Carnitine
อันที่จริงแล้วการทำหมันให้น้องหมาไม่ใช่ทุกอย่างครับ เพราะนี่ถือเป็นสิ่งพื้นฐานในการดูแลน้องหมา สิ่งสำคัญที่สุดในการเลี้ยงดูเขาก็คือ การมอบความรักและการเอาใจใส่ตลอดจนชั่วอายุขัยของเขาต่างหาก
ซึ่งถ้าคุณทำหมันให้น้องหมาแล้ว และเลี้ยงดูเขาเป็นอย่างดี ไม่เพียงแต่คุณจะเป็นเจ้าของที่มีความรับผิดชอบ แต่คุณยังทำให้โลกของน้องหมาเปลี่ยนไปตลอดกาล และเมื่อเขามีความสุข คุณเองก็ย่อมจะมีความสุขเช่นกัน
