โลกเรามีคนที่ชอบเลี้ยงสัตว์แปลก ๆ มากมาย แต่หากมีใครบอกว่าเขาเลี้ยง “มด” ซึ่งก็เป็นสัตว์ที่มีอยู่ทั่วไปในบ้านและเราคุ้นเคยกันดี คนส่วนใหญ่ก็จะบอกว่าแปลก แต่คุณรู้ไหมว่าการเลี้ยงมดในบ้านอย่างเป็นกิจจะลักษณะมีมานานหลายปีแล้ว แต่เพิ่งมาฮิตในบ้านเรานี่เอง
กระแสการเลี้ยงมดในบ้านที่เพิ่งเข้ามา กลับทำให้ตอนนี้มีมือใหม่หัดเลี้ยงมดเกิดขึ้นมากมาย เพราะคนที่ได้เลี้ยงแล้วก็จะรู้สึกเห็นคุณค่าในการเลี้ยงมด ที่หาไม่ได้จากการเลี้ยงสัตว์อื่น ๆ และเมื่อแนะนำกันต่อ ๆ มา จึงทำให้เทรนด์การเลี้ยงมด ก็มีแนวโน้มว่าจะได้รับความนิยมอย่างต่อเนื่อง
หากตอนนี้คุณเองก็เริ่มจะสนใจการเลี้ยงมดในบ้านแล้ว แต่ยังไม่มีข้อมูลอะไรเลย การหาความรู้เบื้องต้นในการเลี้ยงมด ก็จะช่วยให้คุณสามารถเลี้ยงมดได้อย่างถูกวิธี และมีความสุขครับ
แนะนำตัวละครในอาณาจักรน้องมด
ในอาณาจักรมดจะมีการแบ่งชนชั้นและหน้าที่ของมดแต่ละกลุ่มอย่างชัดเจน ซึ่งผู้เลี้ยงมดมือใหม่ควรรู้ไว้ เพื่อเป็นความรู้พื้นฐานในการเฝ้าชม หรือสังเกตการณ์วงจรชีวิตมด และถ้าคุณรู้แล้วก็จะเพลินกับการรับชมมากยิ่งขึ้น
มดนางพญา
มดเป็นสัตว์ขยันจนอาจเรียกได้ว่าเป็นสัตว์ที่ขยันที่สุดในโลก ยกเว้นมดตัวเดียวที่ไม่ต้องทำอะไรเลย แค่อยู่ติดรัง ไม่ต้องออกไปหาอาหารเอง นั่นก็คือ “มดนางพญา” ที่มีวรรณะสูงที่สุดและทรงอิทธิพลที่สุดในชนชั้นมด ซึ่งมดนางพญาจะมีหน้าที่เพียงออกไข่ให้ได้ตามจำนวนที่ตนต้องการ ซึ่งนางพญาจะคำนวณจำนวนประชากรมด และควบคุมให้มีปริมาณที่เหมาะสม
มดตัวผู้
“มดตัวผู้” คือชนกลุ่มน้อยในรังมด เพราะมีปริมาณน้อยที่สุด และมีหน้าที่สำคัญคือผสมกับนางพญามดเพียงครั้งเดียวในชีวิต แต่เมื่อนางพญาได้พ่อหนุ่มมดแล้ว ตามธรรมชาติมดหนุ่มก็จะตายอย่างโดดเดี่ยว
มดงาน
“มดงาน” ดูจากชื่อแล้วน่าจะเป็นมดตัวผู้ แต่ความจริงก็คือ มดงานเป็นมดตัวเมียที่ไม่มีปีกแถมยังเป็นหมัน จึงไม่สามารถให้กำเนิดลูกมดได้ ดังนั้นมดงานจึงต้องทำแต่งานสมชื่อ และหน้าที่สำคัญก็คือคอยหาอาหารมาเลี้ยงมดนางพญา รวมทั้งยังดูแลทั้งนางพญา และลูก ๆ
มดทหาร
“มดทหาร” เป็นมดที่มีขนาดตัวค่อนข้างใหญ่ ซึ่งความจริงแล้วมดทหารก็คือมดงานประเภทหนึ่ง แต่หากพูดถึงมดทหารอย่างเดียวก็จะหมายถึง มดที่ทำหน้าที่หลักในการดูแลความปลอดภัย หรือเป็นบอดี้การ์ดให้นางพญา ลูก ๆ และรังมด
ข้อดีของการเลือกเลี้ยงมด
ถ้าคุณได้รู้ข้อดีของการเลี้ยงมดแล้ว คุณจะแปลกใจว่าทำไมคุณจึงเพิ่งรู้ และเพิ่งมาคิดเลี้ยงเอาตอนนี้ เพราะการเลี้ยงมดจะทำให้คุณได้ประโยชน์มากมาย เช่น
มั่นใจว่าปลอดภัยเพราะเลี้ยงระบบปิด
การเลี้ยงมดเป็นการเลี้ยงแบบระบบปิด คุณจึงมั่นใจได้ว่าน้องมดจะปลอดภัย ไม่หายตัวจนต้องประกาศหาแบบน้องหมาน้องแมว และยังทำให้สามารถควบคุมเรื่องความสะอาดได้ ทำให้น้องมดแข็งแรง และเนื่องจากพวกมดจะอยู่กันแต่ในรัง ดังนั้นจึงไม่ต้องกังวลว่าน้องมดจะออกมารบกวนคุณ
กิจกรรมน้องมดไม่มีเบื่อ
เนื่องจากมดเป็นสัตว์สังคม แม้มดจะไม่ได้ส่งเสียงร้องอย่างสัตว์อื่น แต่มดก็มีความน่าสนใจมาก เนื่องจากพวกมันจะทำกิจกรรมที่หลากหลาย ในแต่ละวันก็จะสรรหากิจกรรมทำไม่มีหยุด เพราะมดเป็นสัตว์ที่ขยันขันแข็ง ดังนั้นคำว่า “รูทีน” เดิม ๆ จึงไม่อยู่ในสารบบชีวิตน้องมดครับ
ปฏิสัมพันธ์ของน้องมดน่าสนใจ
เราจะเห็นได้ว่ามีชนชั้นต่าง ๆ ในอาณาจักรมด ซึ่งมีทั้งนางพญามด มดทหาร กับมดงานอื่น ๆ ที่จะมีหน้าที่และบทบาทต่างกันไป และปฏิสัมพันธ์ของน้องมดก็ดูน่ารักน่าสนใจด้วย
เช่น ตอนที่น้องมดเจอกันก็จะทักทายกันด้วยการเลียตัวทำความสะอาดให้ การป้อนอาหารให้กันก็ยังน่าเอ็นดู หรือแม้แต่ยามที่คาดว่าจะมีภัยมา หรือรู้สึกไม่ปลอดภัย พวกมดก็จะปล่อยสารเคมีออกมาจากตัว เพื่อบอกให้เพื่อนมดรับรู้และช่วยกันระวังภัย ซึ่งผู้เลี้ยงมดจะรู้สึกได้เลยว่ามดเป็นสัตว์ที่ชอบการสื่อสาร และให้ความใส่ใจเผ่าพันธุ์ของมันมาก
ได้แค่มอง…ก็หลงรักน้องมดจนหมดใจ
เนื่องจากการเลี้ยงมดไม่เหมือนการเลี้ยงน้องหมาน้องแมว ที่เรียกปุ๊บก็มาปั๊บ แต่มดเป็นสัตว์ที่มีชีวิตของเขาเอง คุณจึงทำได้แค่เพียงเฝ้ามองชีวิตประจำวันของเขา แต่จริง ๆ แล้วแค่การนั่งดูก็เล่นเอาเพลินทั้งวันเลยละครับ
การเลี้ยงมดช่วยฝึกความใจเย็น
เพราะมดเป็นสัตว์ที่ผู้เลี้ยงจะไม่สามารถควบคุมชีวิตเขาได้ ไม่ว่าคุณจะใจร้อนสักแค่ไหน แต่เมื่อมาอยู่ต่อหน้าน้องมด คุณก็จะใจเย็นลงเพราะเรียนรู้ความจริงที่ว่า สิ่งที่เหนือการควบคุม ย่อมไม่สามารถควบคุมได้นั่นเอง และเมื่อคุณใจเย็นลงแล้ว สิ่งที่จะได้ตามมาจากการเลี้ยงมดก็คือ คุณจะรู้สึกผ่อนคลายหายเครียดด้วย
ต่อยอดความรู้ทางวิทยาศาสตร์
การเฝ้าดูวงจรชีวิตมดจะทำให้คุณรู้จักหัดสังเกต เข้าใจธรรมชาติของสัตว์และเรียนรู้กระบวนการทางสังคมของสิ่งมีชีวิตต่างๆ ดังนั้นจึงสามารถต่อยอดทักษะเหล่านี้ ไปสู่ความรู้ทางวิทยาศาสตร์อื่น ๆ ได้
มดประเภทไหนที่เขานิยมเลี้ยงกัน
มดที่นิยมเลี้ยงกันมีหลากหลายประเภท เช่น มดตะนอย มดเหม็น มดกระโดด มดหนามกระทิง มดคันไฟ มดตะลาน มดฮี้ มดดำทุ่ง มดง่าม มดแดง หรือคุณอาจจะหาได้ง่าย ๆ ตามบ้านหรือตามท้องถิ่นคุณก็ได้ เพราะแสดงมดตัวนั้นจะได้อยู่ในสภาพแวดล้อมที่เหมาะสมกับตนเอง ทำให้ไม่ค่อยมีปัญหาเรื่องการปรับตัว และทำให้มดมีสุขภาพแข็งแรง
ค่าใช้จ่ายในการเลี้ยงน้องมด
ในการเลี้ยงมดแบบมือใหม่ แนะนำให้เลี้ยงแบบประหยัดที่สุดไปก่อนครับ โดยยึดหลักว่าอะไรที่หาได้ไม่ต้องซื้อ ต้องเอาไว้ก่อน และถ้าคุณจะเริ่มต้นเลี้ยงมด อย่างน้อยที่สุดคุณก็ต้องมีค่าใช้จ่าย เช่น
-ค่าตัวน้องมด แต่หากคุณนำมดแถวบ้านมาเลี้ยงก็ไม่ต้องจ่ายส่วนนี้ และปัจจุบันก็มีคนใจดีให้มดพันธุ์แปลกหรือมดตามท้องถิ่น แบบแจกฟรีในกลุ่มต่าง ๆ ด้วย
-บ้านหรือรังมดคือสิ่งที่ต้องลงทุนสักหน่อย ซึ่งแนะนำว่ามือใหม่อาจเลี้ยงในหลอดทดลอง ตู้ปลาขนาดเล็กหรือบ้านมดแบบใสขนาดเล็กที่มีราคาไม่แพง เพียงแค่ 100 กว่าบาทไปก่อนครับ และเมื่อเชี่ยวชาญในการเลี้ยงมดแล้ว จึงค่อยเพิ่มออปชั่นเป็นรังมดแบบอะคริลิกใส ที่มีขนาดใหญ่ดูคล้ายอาณาจักรมดใต้ดิน ซึ่งบ้านของน้องมดที่มีขนาดใหญ่จะยิ่งมีราคาแพง เพราะจำเป็นจะต้องทำจากวัสดุใส เพื่อให้คุณชมโชว์เรียลิตี้น้องมดได้อย่างชัดเจน
-ที่วางน้ำให้น้องมดดื่มกิน จะใช้ภาชนะอะไรก็ได้ที่ไม่โค่นง่าย จึงไม่จำเป็นต้องซื้อ
-ค่าอาหารที่ไม่ต้องลงทุนเลย เพราะคุณสามารถนำอาหารที่มีติดบ้านมาให้เขาได้
จัดบ้านให้น้องมด
บ้านของน้องมดที่พอจะมีพื้นที่ สามารถตกแต่งได้ตามจินตนาการคุณ เพื่อให้บ้านของน้องมดน่าอยู่ อยู่แล้วสบาย ขณะเดียวกันก็ทำให้คุณมีความสุขในการเฝ้ามองด้วย ซึ่งคุณจะต้องคำนึงถึงสิ่งต่าง ๆ เหล่านี้ เช่น
-เน้นให้บ้านน้องมดมีความชุ่มชื้นเพื่อให้ตัวอ่อนอยู่สบาย โดยการหาสำลีชุบน้ำมาวางเป็นบางจุด
-จัดวางบ้านน้องมดในตำแหน่งที่ไม่ร้อนเกินไป เพราะอากาศร้อนมากจะทำให้น้องมดตายได้
-พื้นที่ที่ใช้วางอาหารมดควรจัดให้ตัวคุณสามารถวางอาหารได้สะดวก และเห็นตอนน้องมดกินอาหารอย่างชัดเจน
-น้องมดจะขับถ่ายของเสียออกมาบ้าง จึงทำให้บ้านหรือรังมีน้ำสีเหลือง ๆ การทำความสะอาดบ้านให้น้องมดบ้างก็จะช่วยให้ลดกลิ่นเหม็นได้
-ตกแต่งบ้านน้องมดด้วยขอนไม้ ดินและอาจปลูกต้นไม้ด้วย เพื่อช่วยให้ดูเป็นป่าธรรมชาติ
สิ่งที่ต้องระวังคือ ‘มดหนี’ ตอนผมเด็กๆเคยทำวิจัยวิทยาศาสตร์มีบ้านมดเป็นของตัวเอง สุดท้ายปิดไม่สนิท มดหนีออกมา โดนแม่ว่านานอยู่ครับ
อาหารที่น้องมดโปรดปราน
อาหารที่คุณควรจัดหาให้น้องมดควรมีหลัก ๆ 2 ประเภท คือโปรตีน แป้งและน้ำตาล เนื่องจากน้องมดจะมี 2 กระเพาะ กระเพาะแรกเป็นของตนเอง แต่อีกกระเพาะเป็นของสังคม ซึ่งน้องมดจะต้องเก็บอาหารในกระเพาะสังคมเพื่อเอาไว้ให้ตัวอ่อนหรือมดตัวอื่นที่ต้องการ นอกจากนี้การให้อาหารน้องมดก็ไม่ควรให้ซ้ำซาก แต่เน้นให้อยู่ใน 2 ประเภทนี้ เช่น
อาหารประเภทโปรตีน
-จิ้งหรีด
-แมงมุม
-หนอนนก
-เนื้อไก่
อาหารประเภทแป้ง และน้ำตาล(h3)
-น้ำตาลทรายอัดก้อน
-น้ำผสมน้ำตาลทราย
-น้ำผึ้ง
-น้ำหวาน
-ผลไม้หวาน ๆ
-ข้าวสุก
-ข้าวเหนียว
-ขนมปัง
วิธีการเลี้ยงน้องมด
มือใหม่หัดเลี้ยงมดสามารถนำเทคนิคเหล่านี้ไปใช้ได้ เช่น
–ช่วงแรกคุณควรให้น้ำหวานอาทิตย์ละ 3 ครั้งเท่านั้น แต่เมื่อสังเกตเห็นว่าปริมาณมดเพิ่มขึ้นก็ควรเพิ่มเป็น 2 วันครั้ง
-แม้ว่ามดจะได้น้ำจากน้ำหวานที่คุณให้ แต่การตั้งน้ำเปล่าเอาไว้ด้วย ก็จะช่วยให้มดสามารถดื่มน้ำเปล่าโดยเฉพาะได้ ซึ่งคล้ายกับการอยู่ในแหล่งธรรมชาติที่มดจะกินน้ำเปล่าด้วย
–มดทุกชนิดชอบความชื้นบ้าง แต่หากในรังมีความชื้นมากเกินไปก็จะทำให้ตัวอ่อนตายได้ คุณจึงควรสังเกตว่ามีตัวอ่อนตายผิดปกติไหม ถ้าใช่ก็ควรลดปริมาณก้อนสำลีชุบน้ำลง
–คุณสามารถป้องกันน้องมดหนีได้โดยการทาขอบภาชนะด้วยน้ำมันมะกอกคุณภาพดี หรือจะเป็นปิโตรเลียมเจลก็ได้
-หากคุณเน้นให้น้องมดอยู่แบบธรรมชาติ การจัดดินลงบ้านน้องมด แล้วให้น้องมดลุยขุดเอง เผลอแป๊บเดียวเขาก็จะสร้างรังที่ทะลุถึงกันแบบรังใต้ดินได้ แต่ต้องเตือนไว้ก่อนนะครับว่าแบบนี้ดีต่อน้องมด แต่อาจไม่ถูกใจคนรับชมอย่างคุณ เพราะจะมองอะไรแทบไม่เห็นเลย
–การป้องกันเชื้อราในรังมดสำคัญมาก เพราะเมื่อเกิดเชื้อราแล้วจะทำให้ตัวอ่อนตายได้ง่าย ดังนั้นการให้อาหารทีละน้อย หมดแล้วค่อยให้ อย่าให้เหลือค้าง ก็จะช่วยลดโอกาสอาหารบูดเน่าขึ้นราได้
ข้อควรระวังในการเลี้ยงมด
มดสามารถกัดคุณได้ และหากคุณแพ้พิษมดบางประเภท เช่น มดตะนอย มดคันไฟ ก็จะเกิดอันตรายถึงชีวิตได้ ดังนั้นจึงควรหลีกเลี่ยงการเลี้ยงมดที่มีพิษ หรือหากในคนที่ไม่แพ้พิษก็ยังมีอาการอักเสบบวมแดงได้
ชมน้องมดอย่างไรให้ได้อรรถรส
ค.คนรักมด จะเพลิดเพลินมากหากคุณได้นำเทคนิคเหล่านี้ไปชมวงจรชีวิตน้องมด เช่น
-อย่าลืมแยกแยะให้ได้ว่ามดตัวนั้นอยู่ในวรรณะใด หรือมีบทบาทอะไร เพื่อคุณจะได้รู้ว่ากำลังรับชมตัวละครใดอยู่ และมดแต่ละตัวต่างมีหน้าที่ที่แตกต่างกันอย่างไรบ้าง
-การชมมดในช่วงกลางคืน ปิดไฟให้มืดสักหน่อย และฉายแสงมาทางบ้านน้องมด ก็จะช่วยให้คุณรู้สึกเหมือนว่ารังมดคือโรงภาพยนตร์ชั้นดี
-บางครั้งแว่นขยายก็จำเป็นสำหรับมองน้องมดบางตัว ซึ่งคุณกำลังตามติดชีวิตเขาอยู่
แนะนำแหล่งหาความรู้สำหรับการเลี้ยงน้องมด
มีแหล่งความรู้ดี ๆ ที่รวมพลคนรักมดไว้เพียบ และคุณสามารถเข้าไปพูดคุยแลกเปลี่ยนความรู้ได้จากกลุ่มเหล่านี้ เช่น
-กลุ่ม Thailand Ant Keeping Group : กลุ่มคนเลี้ยงมด
-กลุ่ม Ant Club Thailand : กลุ่มคนเลี้ยงมด
-กลุ่มกลุ่มคนเลี้ยงมด : ผลิตภัณฑ์และการบริการแลกเปลี่ยน
-กลุ่มซื้อ-ขาย ประมูล รังมด/อุปกรณ์เลี้ยงมด มือ1 มือ2
-กล่มคนเลี้ยงมด-มดนางพญา
-Anter Community มาเลี้ยงมดกันเถอะ
-Ant Thailand : ซื้อมด-ขายมด-เเลกเปลี่ยนมด-สอบถามเกี่ยวกับมด
การเลี้ยงมดไม่เพียงแต่มอบความเพลิดเพลินใจให้คุณเท่านั้น แต่ยังช่วยดึงอารมณ์ของคุณให้กลับมาเป็นปกติได้ ไม่ว่าคุณจะมีเรื่องหงุดหงิดใจจากนอกบ้านมาแค่ไหน น้องมดก็จะเยียวยาคุณได้ เพราะการมองน้องมดที่ตัวเล็กจนแทบมองไม่เห็น ซึ่งกำลังทำกิจกรรมต่าง ๆ ที่ดูจะเกินตัว ก็จะทำให้คุณรู้สึกมีกำลังใจ ว่าแม้แต่มดยังทำสิ่งยาก ๆ ได้ แล้วทำไมคุณจึงจะทำสิ่งที่ยากเย็นหรือท้าทายไม่ได้ล่ะ
